Category: Κοινωνική Οικολογία

Μετάφραση: Θοδωρής Σάρας

Επιμέλεια: Εύη Λ.

Η [γυναίκα] έγινε η ενσάρκωση της βιολογικής λειτουργίας, η εικόνα της φύσης, που η καταπίεση της αποτέλεσε τον τίτλο τιμής αυτού του πολιτισμού. Το όνειρο χιλιετιών ήταν η χωρίς όρια υποδούλωση της φύσης, η μετατροπή του κόσμου σε απέραντο κυνηγότοπο. Με αυτόν τον πόθο ήταν εναρμονισμένη η ιδέα του ανθρώπου στην ανδρική κοινωνία. Αυτό ήταν το νόημα του Λόγου για τον οποίο ο άντρας καυχιόταν.

-Horkheimer and Adorno, Dialectic of Enlightenment¹

Όλα τα ανθρώπινα όντα είναι φυσικά όντα. Αυτό μοιάζει να είναι ένα προφανές γεγονός, αν και ζούμε σε μια κουλτούρα, που θεμελιώνεται πάνω στην αποκύρηξη και την κυριαρχία της φύσης. Αυτό έχει μια ιδιαίτερη σημασία για τις γυναίκες, διότι η πατριαρχική σκέψη θεωρεί πως αυτές είναι πιο κοντά στη φύση από τους άντρες. Αυτό ορίζει για τις γυναίκες ένα συγκεκριμένο καθήκον, τον τερματισμό της κυριαρχίας της φύσης – για την θεραπεία της αποξένωσης της ανθρώπινης από τη μη ανθρώπινη φύση. Αυτός είναι επίσης και ο τελικός σκοπός του οικολογικού κινήματος, αν και το οικολογικό κίνημα δεν είναι απαραίτητα φεμινιστικό.

Σε ένα μεγάλο μέρος τους οι οικολόγοι, με την ενασχόλησή τους με τη μη ανθρώπινη φύση, δεν κατανοούν ακόμα πως έχουν ένα συγκεκριμένο μερίδιο ευθύνης στον τερματισμό της κυριαρχίας πάνω στις γυναίκες. Δεν κατανοούν πως ο κεντρικός λόγος της γυναικείας καταπίεσης είναι η συσχέτιση της με την απεχθή φύση για την οποία τόσο νοιάζονται. Το μίσος των γυναικών και το μίσος προς τη φύση συνδέονται στενά και αλληλοενισχύονται. Ξεκινώντας από αυτή την αφετηρία, το άρθρο διερευνά γιατί ο φεμινισμός και η οικολογία χρειάζονται ο ένας την άλλη, και προτείνει τις αρχές για μια θεωρία του οικολογικού φεμινισμού: τον οικοφεμινισμό.

Άρθρο στην Ευτοπία, τεύχος 26/ Δεκέμβρης του 2018

Ζώντας για τα καλά στην εποχή του γενικευμένου κονφορμισμού, με τα μεγάλα κοινωνικά και οικολογικά προβλήματα σε πλανητικό επίπεδο να δημιουργούν συνθήκες στα άκρα για την ανθρώπινη και μη ανθρώπινη ζωή, συχνά τα κινήματα αναζητούν θέσεις στο επίπεδο της θεωρίας αλλά και τις πράξης, του λέγειν και του τεύχειν, που θα μπορούσαν να υποστηρίξουν τη θέσμιση μιας κοινωνίας σε αρμονική συνύπαρξη με τη φύση, που θα πραγματοποιεί σε κάθε στιγμή της καθημερινής ζωής την ελευθερία, την ισότητα και την αδελφοσύνη. Στα πλαίσια της συζήτησης που τις τελευταίες δεκαετίες έχει ανοίξει σε παγκόσμιο επίπεδο για τη δυνατότητα της δημιουργίας μιας ελευθεριακής οικολογικής κοινωνίας, κινείται και το παρόν άρθρο, στο οποίο δεν στοχεύω να συνταγογραφήσω ως κοινωνιολόγος τις λύσεις του προβλήματος, όπως συνήθως περιγράφεται στα εργαστήρια των “μηχανικών” της κοινωνίας σε κυβερνητικούς ή μη κυβερνητικούς θεσμούς, πανεπιστημιακά ή μη ερευνητικά ιδρύματα. Η απελευθέρωση της κοινωνίας/φύσης από τον ιεραρχικό έλεγχο των συνθηκών τους δεν μπορεί να είναι έργο των ειδημόνων, των επιχειρήσεων, της πολιτικής και κρατικής γραφειοκρατίας, των ταγών του θεάματος, αλλά θα είναι έργο των ίδιων των ανθρώπων που θα αμφισβητήσουν την προσχώρηση τους στις αλυσώσεις του κεφαλαίου, του κράτους και του θεάματος, τις ετερόνομες συνθήκες της θέσμισης της ζωής τους, θα στοχαστούν και κυρίως θα περπατήσουν τους δρόμους που θα τους οδηγήσουν στην ελευθερία. Οι δρόμοι αυτοί οφείλουν να είναι ανοιχτοί διαρκώς στη διερώτηση, να διαμορφώνονται ελεύθερα από αυτούς που θα τους περπατήσουν να μην είναι τα υποσχόμενα “βασίλεια της ελευθερίας” των εκάστοτε πρωτοπόρων και πρωτοποριών. Όπως λέει κι ένα σύνθημα στην Τσιάπας, τους δρόμους αυτούς τους περπατάμε ρωτώντας.

Κατεβάστε ολόκληρο το άρθρο σε μορφή pdf από εδώ