Συλλογική πολυτέλεια: Αρχιτεκτονική και Λαϊκισμός στoν Κάρολο Φουριέ.

Μετάφραση – Επιμέλεια: Θοδωρής Σάρας

Πρωτότυπο κείμενο: Łukasz Stanek : Collective Luxury: Architecture and Populism in
Charles Fourier από το autoportret 2 [34] 2011

[Οι σημειώσεις του Stanek ακολουθούν την κλίμακα των αριθμών, ενώ του μεταφραστή την
κλίμακα του ελληνικού αλφάβητου]

Κατεβάστε το κείμενο ελεύθερα σε μορφή pdf από εδώ

Το 1972 ο μαρξιστής φιλόσοφος, κοινωνιολόγος και συγγραφέας της θεωρίας της παραγωγής του
χώρου, Henri Lefebvre δημοσίευσε την εισαγωγή στον τόμο Actualité de Fourier, που ακολούθησε
ένα συμπόσιο για τα 200 χρόνια από τη γέννηση του Κάρολου Φουριέ (1772- 1837) .[1] Αυτή η επ-
ανακάλυψη του σοσιαλιστή συγγραφέα, που αποκλήθηκε από τους πολιτικούς αντιπάλους του
“ουτοπιστής” εγγράφηκε σε μία ευρύτερη επανεξέταση της σχέσης ανάμεσα στην αρχιτεκτονική,
την πόλη και την πολιτική από τα τέλη της δεκαετίας του 1960 στη Γαλλία. Αυτή η επαναθεώρηση
ήταν δυνατή μόνο με την ουσιαστική αμφισβήτηση της σχέσης, ανάμεσα στην παραγωγή και την
κατανάλωση, και με τον επαναπροσδιορισμό της έννοιας της εργασίας στον μεταπολεμικό
φορντισμό.

Η ανακάλυψη του Φουριέ από τον Lefebvre συνέπεσε με τη διατύπωση της θεωρίας της
παραγωγής του χώρου, η οποία δημοσιεύθηκε σε έξι βιβλία μεταξύ του 1968 (Δικαίωμα στην
Πόλη- Right to the City ) και το 1974 (Η παραγωγή του χώρου- The Production of Space ).
Αναπτύσσοντας μια θεωρία του χώρου, ως παραγόμενου από, και παραγωγικού των κοινωνικών
πρακτικών, ο Lefebvre υποστήριξε ότι η κεντρική ιδέα του Φουριέ ήταν η πεποίθηση ότι νέες
κοινωνικές σχέσεις απαιτούσαν την παραγωγή νέων χώρων.[2]

Αναπτύσσοντας μια κριτική της μεταπολεμικής πολεοδομίας [3], ο Lefebvre παρατήρησε ότι ο
παραδειγματικός τόπος για το έργο του Φουριέ του νέου χώρου για μια νέα κοινωνία, ήταν το
Palais-Royal, ένας χώρος που κατασκευάστηκε για την ευδαιμονία, ένας “χώρος που οδηγεί το
λόγο, τονώνει τις απολαύσεις, συσχετίζει τα άτομα μεταξύ τους, επιτρέποντας να ενισχύουν το ένα
το άλλο” · ένας χώρος κακής φήμης που μισήθηκε από όλους τους ηθικιστές, τόσο τους
επαναστάτες όσο και τους συντηρητικούς. [4] Σε μια τηλεοπτική συνέντευξη του, το 1972, ο
Lefebvre υποστήριξε ότι το Palais Royal, ως ένας τόπος θεάτρου, στοών, συνάντησης, εμπορίου,
εργασίας, ελεύθερου χρόνου και πολυτέλειας, αποτέλεσε την έμπνευση για το Φαλανστήριο – ένα
κτίριο για 1620 κατοίκους που προβλέφτηκε από τον Φουριέ, ως το κομβικό σημείο για την
κοινωνία που ερχόταν. [5] Ο Φουριέ συνέλαβε την αρχιτεκτονική ως συλλογική πολυτέλεια,
αποδίδοντας με την περιγραφή του Φαλανστήριου, ως “παλάτι” το οποίο, στο Dictionnaire de
sociologie phalanstérienne (1911) του Silberling περιγράφηκε ως ένας τόπος ελευθερίας, που είναι
εγγυημένος “υπό την αιγίδα των καλών ηθών και την παρατήρηση της εθιμοτυπίας, την ευγένεια
και την καλαισθησία, που προκύπτει φυσικά από την κοινωνική ζωή.” [6] Στην ανάγνωση του
Lefebvre, ο Φουριέ αντιτάχτηκε σε έναν αιώνα ασκητισμού της αριστερής σκέψης, και συνέλαβε
τη συλλογική πολυτέλεια ως πολιτικό σχέδιο. “Αυτές οι ιδέες-έγραψε ο Φουριέ – οι οποίες
εμφανίζονται ως υπολογισμός της πολυτέλειας και του πλεονασμού, είναι, στην πραγματικότητα,
μια θεωρία της υψηλής πολιτικής, από την οποία θα προέρθει η θεμελιώδης αρχή της κοινωνικής
ευτυχίας, το φύτρο της ένωσης.” [7]

Continue reading Συλλογική πολυτέλεια: Αρχιτεκτονική και Λαϊκισμός στoν Κάρολο Φουριέ.

Συλλέκτες χρέους: Η Οικονομία, η Πολιτική και η Ηθική του χρέους.

Κατεβάστε ελεύθερα το κείμενο, στα ελληνικά από εδώ:

Debt Collectors: The Economics, Politics, and Morality of Debt

Ανάκτηση από: Unemployed Negativity

Μετάφραση-επιμέλεια Θοδωρής Σάρας

Κάθε φιλοσοφική θεώρηση της πολιτικής του χρέους, ίσως θα πρέπει να αρχίσει με το γεγονός ότι το σύνολο της ρητορικής του χρέους, της κατοχής και της πληρωμής των χρεών, είναι ταυτόχρονα ένα λεξιλόγιο ηθικών και οικονομικών όρων. Αυτό το σημείο σχετίζεται μεν, αλλά σε αντίθεση, με το γνωστό επιχείρημα του Νίτσε στην Γενεαλογία της Ηθικής. Ενώ ο Νίτσε υποστήριξε ότι η ηθική, η ενοχή, ήταν κατά βάση της, χρεωστική, μια πληρωμή βασάνων για όσους δεν μπορούσαν να πληρώσουν το τίμημα, η εξέταση του χρέους αποκαλύπτει το πόσο η πληρωμή των χρεών του, η πληρωμή των λογαριασμών του, είναι τόσο μια ηθική επιταγή όσο και μια οικονομική σχέση.

  Όπως υποστηρίζει ο David Graeber ακόμη και από τη σκοπιά της πρότυπης οικονομικής θεωρίας η τοποθέτηση του χρέους ως κάποιου είδους ηθικού καθήκοντος, σαν κάτι που δεν μπορεί ποτέ να καταργηθεί, έρχεται σε αντίθεση όχι μόνο με την αιτιολόγηση του τόκου, που υποτίθεται ότι είναι μια αποζημίωση με βάση το ρίσκο, αλλά παράλληλα είναι και μία τεράστια συσκευή που είναι αφιερωμένη στην εκτίμηση του ρίσκου, διακρίνοντας ανάμεσα σε καλό και κακό ρίσκο. Η ιδέα της αποπληρωμής του χρέους, δεν είναι τίποτα άλλο από μια ηθική ιδέα, και μάλιστα μία ιδέα απόλυτης ηθικής υποχρέωσης που μεταφέρεται στη σφαίρα της οικονομίας. Θα μπορούσε κανείς να θεωρήσει αυτή την ηθική δουλική, για το γεγονός ότι κρατεί τους πάντες να πληρώνουν την υποθήκη για ένα σπίτι κάτω από το νερό, να πληρώνουν τα δάνεια σπουδών τους, χωρίς ποτέ να πάρουν τη δουλειά που τους υποσχέθηκε μια τέτοια εκπαίδευση. Φαίνεται λοιπόν ότι το πολιτικό καθήκον είναι ζήτημα απλά να διαχωρίσουμε την ηθική της υποχρέωσης από την οικονομία του χρέους. Ο κόμπος είναι λίγο πιο μπερδεμένος από το να πετάξουμε απλά στην άκρη, τη γλώσσα του χρέους εξ ολοκλήρου, αφού το χρέος, είναι ο κυρίαρχος τρόπος έκφρασης των κοινωνικών υποχρεώσεων. Ο Graeber υποστήριξε ότι η προϊστορία του χρέους, η προϊστορία που εξηγεί την ετυμολογία της οικονομίας και της ηθικής, βασίζεται στις υποχρεώσεις που στηρίζουν την κοινωνία, ανάμεσα στους γονείς και τα παιδιά, ανάμεσα στους συζύγους, κλπ. Ωστόσο, οι υποχρεώσεις αυτές δεν έχουν αποτιμηθεί σε χρήμα. Αν λάβουμε υπόψη ένα σύγχρονο παράδειγμα, οφείλουμε ένα χρέος προς τους γονείς μας, αλλά ποτέ δεν θα μπορούσαμε να το ξεπληρώσουμε με μια επιταγή, ή αν κάναμε κάτι τέτοιο θα φαινόταν προσβλητικό. Για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα αυτά τα μη-χρηματικά χρέη στήριξαν τις κοινωνικές σχέσεις και τα άτομα. Η πρόσφατη ιστορία του χρέους είναι εκείνη κατά την οποία αυτή η εξάρτηση, τουλάχιστον όσον αφορά τα μερικώς αναγνωρισμένα κοινωνικά δικαιώματα, το δικαίωμα στην εκπαίδευση, την περίθαλψη, κλπ., έχουν γίνει κοινωνικά χρέη, δικαιώματα-τίτλοι, τα οποία με τη σειρά τους ιδιωτικοποιήθηκαν και εξατομικεύτηκαν. Οι πρωτογενείς πηγές του χρέους, ιδιαίτερα στις ΗΠΑ, είναι η εκπαίδευση, η στέγαση, η υγειονομική περίθαλψη και, είναι εκφράσεις της ανάγκης, της ριζικής έλλειψης αυτάρκειας μας ως ανθρώπινα όντα. Αποσυνδέοντας τον κόμβο της οικονομίας και της ηθικής δεν είναι απλά θέμα να πετάξουμε έξω τη γλώσσα του χρέους, αλλά και να αφαιρέσουμε την εξάρτηση από την οικονομία του χρέους, ή με βάση την άποψη του Graeber, να πετάξουμε την ανθρώπινη οικονομία από την οικονομία.

 Πώς μπορεί να γίνει αυτό; Πώς είναι δυνατόν να χαράξουμε μια διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στην οικονομία και την ηθική; Αυτό δεν είναι ένα απλό ερώτημα μόνο λόγων, των ίδιων των λέξεων για το χρέος και την υποχρέωση αλλά και της αλληλεξάρτησης των διαφόρων πρακτικών και αξιοπρεπών τρόπων, του τρόπου παραγωγής και τη λειτουργία της υποταγής. Το σχόλιο του Μαρξ στον James Mill προσφέρει μια ενδιαφέρουσα εξέταση των ζητημάτων αυτών. Όπως γράφει ο Μαρξ σε σχέση με την πίστωση:

Continue reading Συλλέκτες χρέους: Η Οικονομία, η Πολιτική και η Ηθική του χρέους.